ทำไมเราถึงฝัน ?

เรื่องของความฝันเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับเราทุกคน เพราะในทุกวันเราได้รับเรื่องราวต่างๆมากมายผ่านทางประสาทสัมผัสทั้ง 5 ร่างกายเรามีการจัดการเรื่องต่างๆทุกเรื่องแม้กระทั่งเรื่องของความฝัน ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับว่าสภาวะของจิตใจในแต่ละบุคคลที่แตกต่างกันออกไป

ในบุคคลที่มีสภาวะจิตใจที่อ่อนแอ หรือเหนื่อยล้า ในขณะที่เรากำลังนอนหลับพักผ่อน ร่างกายได้รับการพักผ่อน แต่ในจิตใจเราบางครั้งก็ไม่พักตาม ในจิตส่วนที่ยังตื่นอยู่นี้แหละที่จะสร้างภาพต่างๆขึ้นมา ซึ่งเราเรียกว่า ความฝัน นั่นเอง ซึ่งบางครั้งที่เราตื่นขึ้นมาฝันนั้นอาจดูเหมทอนเรื่องจริงมาก

บางครั้งความฝัน อาจเกิดขึ้นเพราะสภาพทางร่างกายของแต่ละบุคลในเวลานั้นๆ เช่น การที่นอนหลับในที่นอนไม่สบาย ร้อน หรืออากาศหนาวจัด อึดอัด สิ่งต่างๆเหล่านี้เป็นปัจจัยที่มีผลต่อความฝันของเรา หรือบางทีอาจมีเสียงแปลกขณะที่เรานอนหลับอยู่นั้น เสียงนั้นก็อาจไปอยู่ในความฝันของเราได้

ความฝัน ในทางพุทธศาสนานั้นเกิดขึ้นจากเหตุ ๔ ประการ ดังนี้

   ๑. ปุพพนิมิต  ด้วยอำนาจแห่งกุศลธรรม หรืออกุศลธรรม ที่ตนได้เคยทำไว้แล้วแต่อดีต ครั้นเมื่อถึงเวลาที่จะให้ผล เป็นความสุข ความทุกข์นั้น อำนาจแห่งกุศลธรรม หรืออกุศลธรรมนั้น มีกำลังแรงมากระตุ้นใจ ให้เกิดเป็นความฝันขึ้นก่อน ที่จะได้รับผลของกรรมนั้นได้

   ความฝันที่เกิดจากอำนาจของกรรมนี้ เรียกว่า "ปุพพนิมิต" หรือ เรียกว่า "กรรมนิมิต" เป็นความฝันประการเดียว ที่จะบอกเหตุการณ์ในฝันว่า เป็นจริงดังฝันอย่างแน่นอน

   ๒. จิตอาวรณ์ ด้วยอำนาจของจิตหน่วงเอาอารมณ์ที่ตนได้เห็น ได้ยิน หรือได้พบมาแล้ว เก็บเอาอารมณ์นั้นมาฝัน ความฝันชนิดนี้ เกิดด้วยจิตใจจดจ่อ ผูกพันอารมณ์นั้นเป็นพิเศษ จึงเรียกว่าเกิดจาก "จิตอาวรณ์" ฝันชนิดนี้เอาเป็นที่แน่นอนไม่ได้

  ๓. เทพสังหรณ์ ด้วยอำนาจเทวดามาบอกเหตุร้าย เหตุดี ชี้นิมิตฝันให้ปรากฏ ความฝันจากเหตุนี้เป็นจริงบ้าง ไม่จริงบ้าง ไม่แน่นอน ถ้าเทวดาสัมมาทิฏฐิ ที่มีความรักใคร่ ปราถนาจะสงเคราะห์ก็บอกสิ่งที่เป็นจริงให้ ถ้ามิจฉาทิฏฐิเทวดา เกลียดชังปรารถนาจะให้ได้รับทุกข์ภัย ก็บอกลวงให้ไม่เป็นความจริง สุดแท้แต่ผู้นั้นจะเป็นที่รัก หรือชัง แห่งเทวดานั้น

   ๔. ธาตุกำเริบ  บุคคลที่ธาตุกำเริบ เช่นท้องไส้ไม่ปกติ ก็ทำให้ฝันไปต่างๆนาๆได้ เพราะขณะนอนหลับนั้น ย่อมหลับไม่สนิท เพราะเหตุธาตุกำเริบ จึงทำให้ฝัน ความฝันอย่างนี้เอาเป็นจริงไม่ได้

   เหตุทั้ง ๔ ประการ คือ" ปุพพนิมิต จิตอาวรณ์ เทพสังหรณ์ ธาตุกำเริบ" เป็นมูลเหตุแก่สุบินนิมิตก็จริง แต่ว่าถึงมูลเหตุอันแท้จริง ที่เป็นเหตุไกลออกไปแล้ว ย่อมได้แก่"วิปลาสธรรม" มี "สัญญา วิปลาส" เป็นต้น

  

พระอรหันต์ขีณาสวะ "ผู้ปราศจากวิปลาส"ใดๆแล้ว จึงมิได้มีความฝันแต่ประการใด...